Paripaos
(lemesna tina Paribasa) nyaéta babandingan anu jadi perlambang lakuning
hirup, ngawangun kalimah (omongan, ungkara) anu geus puguh éntép
seureuhna, geus puguh surupannana geus puguh pokpokannana.
Adab lanyap :
Jiga nu handap asor, daék ngahormat ka batur, tapi boga haté luhur,
tungtungna sok ngunghak jeung kurang ajar, temahna batur loba nu teu
resepeun.
Adam lali tapel : Poho ka baraya jeung poho ka lemah cai.
Adat kakurung ku iga : Adat nu hésé digantina.
Adéan ku kuda beureum : Beunghar ku barang titipan atawa ginding ku pakéan batur.
Adigung adiguna : Gedé hulu, boga rasa leuwih ti batur, kaciri dina laku lampahna jeung omonganana.
Agul ku payung butut : Ngagulkeun luluhur sorangan.
Akal koja : Pinter dina kagoréngan atawa kajahatan.
Aki-aki tujuh mulud : Lalaki nu geus kolot pisan.
Aku-aku angga
: Ngaku barang batur kalawan ngandung maksud hayang mibanda, ngaku
baraya batur anu beunghar atawa jeneng mamrih kahormatan atawa
kauntunganana.
Aku panggung : Daréhdéh jeung méré mawéh, ngan hanjakal ku ieu aing asa pangpunjulna, pangbeungharna jste.
Alak-alak cumampaka :
Resep jeung hayang dipuji batur, boga rasa pangpunjulna. Anu handap
hayang nyaruaan nu luhur, nu hina hayang nyaruaan nu mulya.
Alak paul : Tempat anu lain dikieuna (ngeunaan jauhna jeung pisusaheunana).
Alus panggung/ Alus laur, hadé omé : Tegep dedeg pangadegna.
Ambek nyedek, tanaga midek : Ari napsu pohara gedéna, ngan masih bisa meper diri (napsu kapegung).
Ambekna sakulit bawang : Gampang pisan ambek, jeung mun geus ambek teu reureuh sakeudeung.
Anak puputon : Anak nu kacida didama-damana, nu pohara dipikanyaah.
Anjing ngagogogan kalong : Mikahayang nu lain-lain, nu pamohalan pilaksanaeun (Mikahayang nu moal bakal kasorang).
Ari diarah supana, kudu dipiara catangna : Naon baé nu méré hasil ka urang, kudu diurus bener-bener.
Ari umur tunggang gunung, angen-angen pecat sawed : Ari umur geus kolot tapi haté ngongoraeun kénéh.
Asa dijual payu : Ngungun duméh nyorangan di panyabaan, jauh ti indung bapa.
Asa ditonjok congcot : Meunang kabungah nu gedé, anu saenyana teu diarep-arep.
Asa ditumbu umur : Boga rasa kahutangan budi anu pohara gedéna (keur manggih kasusah, aya nu nulungan).
Asa nanggeuy endog beubeureumna : Kacida nyaahna.
Asa potong leungeun katuhu : Leungiteun jalma nu pohara hadé gawéna.
Ati mungkir, beungeut nyinghareup : Palsu, siga sono, tapi henteu. Siga suka, tapi henteu, siga nyaah tapi henteu (munapék).
Aub payung, sabet panon : Saba-saba wewengkon, ngeunaan tanah.
Aya astana sajeungkal : Anu mustahil ogé bisa kajadian.
Aya bagja teu daulat : Arék meunang kauntungan tapi teu tulus.
Aya di sihung maung : Kulantaran loba kawawuh gegedén, dina aya karerepet atawa kaperluan penting téh gampang naker meunang pitulungna.
Aya peurah, aya komara : Aya harega, aya pangaji.
Aya nu dianjing cai : Aya nu diarep-arep atawa anu diheroan (aya anu dipimaksud).
Aya haté kadua leutik : Naksir, bogoh.
Aya jalan komo meuntas : Aya pilantaraneun atawa pijalaneun pikeun ngalaksanakeun atawa ngabulkeun kahayang.
Ayakan tara meunang kancra : Anu bodo jeung nu pinter moal sarua darajatna jeung panghasilanana.
Balég tampélé : parawan anu rasa tresna ka lalaki geus aya, ngan lamun papanggih jeung jelemana gedé kénéh kaéra.
Bali geusan ngajadi : Tempat dilahirkeun.
Balung kulit, kotok meuting : Teu eureun-eureun nyeri haté ti baheula nepi ka kiwari.
Balungbang timur, caang bulan opat belas, jalan gede sasapuan : Béak karep ku rido jeung beresih haté.
Banda tatalang raga :
Lamun urang papanggih jeung karerepet, gering upamana, euweuh halangan
urang ngajual barang nu aya pikeun ngabela diri, meuli ubar sangkan
séhat.
Belang bayah, gindi pikir : Boga pikiran goréng ka papada kawula.
Bengkung ngariung, bongkok ngaronyok : Babarengan sok sanajan dina hina, rugi, atawa cilaka.
Beurat birit : Hésé jeung sungkan lamun dititah.
Beurat nyuhun beurat nanggung, beurat narimakeunana : Pohara narimakeunana kana pitulung, ngan teu kawasa ngedalkeun ku lisan atawa tulisan.
Beureum paneureuy / Seuseut batan neureuy keueus: hésé pisan, seuseut-seuat ngahasilkeun maksud.
Beuteung anjingeun : Ngeunaan ka jelema nu beuteungna cara/siga beuteung anjing.
Bilih aya turus bengkung : Bisi salah pokpokanana.
Biwir nyiru rombengeun : Resep mukakeun rasiah sorangan atawa rasiah batur.
Biwir sambung lémék, suku sambung léngkah : Henteu milu nanggung jawab, ngan saukur mangnepikeun duméh jadi utusan (ngemban timbalan tinu lian).
Bluk nyuuh, blak nangkarak : Kabina-bina rajina dina enggoning nyiar kipayah.
Bobot sapanon, carang sapakan : Aya kuciwana, lantaran aya kakuranganana atawa karuksakanana.
Bobor karahayuan : Henteu rahayu, henteu salamet, meunang kacilakaan atawa tiwas.
Bonteng ngalawan kadu : Nu leutik ngalawan nu gedé.
Buburuh nyatu, diupah béas : Nyiar pangarti tur diburuhan atawa digajih.
Budi santri, légég lebé, ari lampah euwah-euwah : Ari laku lampah mah kawas santri tapi sok ceceremed.
Buluan belut, jangjangan oray : Pamohalan kajadian.
Bungbulang tunda / tunda talatah : Lamun dititah tara sok pék ku manéh, tapi sok nitah deui ka batur.
Buntut kasiran : Korét, medit, ngeupeul, tara pisan daék barang béré.
Bur beureum bur hideung, hurung nangtung siang leumpang : Ginding, loba pakéan anu aralus dipaké.
Buruk-buruk papan jati : hadé goréng oge dulur kénéh, ka sobat atawa ka baraya mah sok hayang ngahampura baé lamun aya kasalahan.
Caang bulan dadamaran : Migawé nu kurang mangpaat.
Caang bulan opat welas, bersih jalan sasapuan: teu geuneuk teu maleukmeuk, beresih haté.
Cacag nangkaeun : Hanteu bérés, hanteu rata, henteu sampurna.
Cangkir emas, eusi delan : Omonganana mah alus nepi ka urang jadi percaya jeung kataji, tapi haténa jahat jeung matak bahaya ka urang.
Cara bueuk meunang mabuk : Ngeluk baé, teu lémék teu carék, euweuh hojah, euweuh karep, euweuh kahayang sabab éra tawa sieun.
Cara gaang katincak : Anu tadina ramé kacida, ayeuna mah jadi jempling pisan.
Cara jogjog mondok : Carékcok baé, mani gandéng naker.
Cara simeut hiris, tai kana beuheung-beuheung : Pohara bodona, beunang dibobodo atawa ditipu ku batur.
Cécéndét mandé kiara : Nu leutik nyaruaan anu gedé, nu miskin nyaruaan nu beunghar.
Ceuli lentaheun : Sok gancang nyaritakeun ka batur naon baé anu kadéngé, tur tacan karuhan éta béja téh bener henteuna.
Cicing dina sihung maung : Nganjrek di jelema anu nyusahkeun atawa bakal nyilakakeun ka diri urang.
Cikaracak ninggang batu, laun-laun jadi legok : Ku dileukeunan mah sakumaha héséna ogé lila-lila mah jadi bisa (najan bodo asal leukeun diajarna lila-lila ogé tangtu bisa).
Cileuncang mandé sagara, cécéndét mandé kiara, hunyur nandean gunung : Nyaruaan ka jelema anu saluhureun harkatna, darajatna atawa pangabogana.
Ciri sabumi, cara sadésa : Béda tempatna, béda deui adat jeung kabiasaanana.
Clik putih, clak herang : Kaluar tina haté anu beresih, rido pisan, teu aya geuneuk maleukmeuk.
Congo-congo ku amis, mun rék amis ogé puhuna : Kumaha arék bageurna dinu jadi anak, lamun bapana henteu bageur tiheula.
Daék macok, embung dipacok : Daék ngarah kana rejeki atawa pakaya batur, tapi diarah rejekina atawa pakayana sorangan ku batur mah embung.
Dagang oncom, rancatan emas : Ari modalna gedé kacida, ngan batina anu diarah kacida leutikna.
Dah bawang, dah kapas : tah barangna, tah duitna.
Daluang katinggang mangsi : Susuganan katuliskeun aya jodona (waris).
Deugdeug tanjeuran pada ngadeugdeug : Pada nongton, jadi tongtonan kulantaran pinter dina kasenian.
Deukeut-deukeut anak taleus : Ari imahna mah puguh padeukeut, ngan hanjakal teu nyaho tibaréto yén éta téh masih baraya.
Dihin pinasti, anyar pinanggih : Baheula ditangtukeunana, ngan kakara ayeuna kalakonanana atawa kapanggihna.
Dikungkung teu diawur, dicangcang teu diparaban : Ari dipirak mah teu acan, ngan geus teu dipeutingan jeung teu dibalanjaan ku salaki.
Dipiamis buah gintung : Disangka hadé jeung bageur tapi buktina goréng jeung jahat.
Disakompét daunkeun, dihurun suluhkeun : Dihijikeun baé, disaruakeun baé, teu dibéda béda.
Ditangtang diténgténg, dijieun bonténg sapasi : Dialak-ilik lantaran dianggap aneh.
Ditilik ti gigir lenggik, disawang ti tukang lenjang, diteuteup ti hareup sieup : Lenjang jeung geulis pisan, pantes kewes.
Dogdog pangréwong : Bantuan anu euweuh hartina, dina teu aya oge teu naon naon.
Dosa salaput hulu : Kacida loba dosana.
Dogong-dogong tulak cau, geus gedé dituar batur
: Ngantian jeung mahugi parawan ti keur leutik keneh, sugan
diparengkeun ku nu kawasa jadi pipamajikaneun, na ari geus gede dikawin
batur, atuh hese cape taya gawe.
Dulang tinandé : Awewe mah nurutkeun bae, kumaha diaturna jeung diparentahna ku nu jadi salaki.
Duum tinggi : Ngabagikeun
Élmu ajug : Pinter ari mapatahan batur mah, tapi prak ku sorangan mah henteu.
Élmu sapi : Samiuk (ngahiji) kana kagorengan.
Élmu tumbila : Nu boga imah ngarugikeun ka tatamu.
Elok bangkong : Nuju sakarat, ngan kari tunggu dawuh bae.
Endog sapatarangan, peupeus hiji, peupeus kabéh : Kasusah atawa karerepet anu tumiba ka dulur, baraya atawa sobat,balukarna ngabingungkeun atawa nyusahkeun ka sarerea.
Endog tara megar kabéh : Najan saindung sabapa hneteu sarua milikna,rejekina atawa darajatna.
Galéhgéh gado : Darehdeh tapi henteu terus kana hate.
Gancang pincang : Kulantaran digawena buru-buru jeung kurang ati-ati, hasilna teh teu nyugemakeun.
Gantung déngéeun : Hanteu terus bisa ngadengekeun hiji perkara jeung pohara hayangna neruskeun ngadengekeun.
Gantung teureuyeun
: Hanteu terus daharna sabab dahareunana geus beak atawa daharna
kapaksa kudu eureun heula ku lantaran aya dahareun nu didagoan.
Gedé-gedé kayu randu, dipaké pamikul bengkung, dipaké lincar sok anggang, dipaké pancir ngajedig : Ngeunaan ka jelema anu jangkung ahrelung tur dedeg ngan hanjakal gawena jeung karajinanana goreng.
Gedé gunung pananggeuhan :
Boga kolot,baraya atawa kawawuhan anu beunghar atawa jadi gegeden, dina
urang aya karerepet atawa butuh ku pitulung,eta jalma bisa nulungan ka
urang ku kabeungharan atawa kakawasaan.
Getas harupateun, pingges harepan : Gampang pisan nyalahkeun atawa ngahukum ka batur.
Geulis sisi, laur gunung, sonagar huma : Ari rupa mah tegep, ngan dangong dusun.
Gindi pikir, belang bayah : Goreng hate, dolim, julig, dengki.
Ginding kakampis : Ari pake mah ginding ngan duit teu boga.
Giri lungsi tanpa hina : Nu luhur jeung nu handap sarua bae ulah dihina.
Goong saba karia : Datang sorangan ka anu keur kariaan sanajan hanteu di ondang, maksudna hayang dititah gawe sangkan seubeuh baranghakan.
Gunung tanpa tutugan, sagara tanpa tepi : Euweuh anggeusna, euweuh beakna.
Gurat batu : Pageuh kana jangji.
Gusti Alloh tara nanggeuy dibongkokna : Gusti Alloh tara nangtayungan ka mahlukna anu salah atawa boga dosa ka papada kawula.
Hadé gogog, hadé tagog : Hade basa jeung hade tingkah lakuna.
Hadé ku omong, goréng ku omong : Omongan nu hade balukarna hade jeung omongan nu goreng, goreng deui balukarna.
Halodo sataun lantis ku hujan sapoé : Kahadean anu sakitu gedena tur lilana leungit pisan ku kagorengan atawa kasalahan sapoe.
Hambur bacot, murah congcot : Goreng sungutna jeung sok mindeng nyarekan deuih tapi berehan sok daek barangbere dahareun.
Hampang birit : Gampang jeung daekan dititah.
Hanteu gedag bulu salambar : Hanteu sieun atawa gimir saeutik eutik acan.
Hapa-hapa gé ranggeuyan : Miskin-miskin oge da boga salaki nu ngurus jeung nangtayungan.
Haréwos bojong : Harewos anu cukup tarik, nepi kadenge ku jelema anu deukeut kalawan tetela pisan.
Haripeut ku teuteureuyeun : Gancang atoh dina meunangna rejeki, boh dahareun boh duit kalawan teu ngingetkeun balukarna ieu teh rejeki halal atawa haram.
Harus omong batan goong : Beja teh sasarina sok gampang jeung gancang nerekab, kulantaran umuna sok pabeja beja.
Hayang untung jadi buntung : Teu papanggih ari jeung kauntungan mah, papanggih soteh jeung karugian anu sama sakali henteu diarep arep.
Héjo tihang : Resep jeung remen gunta ganti imah tempat atawa pagawean.
Hérang caina, beunang laukna : Maksud bisa kahontal kalawan beres teu aya pihak anu dirugikeun atawa dinyenyeri.
Hérang-hérang kari mata, teuas-teuas kari bincurang : Bareto mah beunghar ayeuna kari miskina.
Heueuh-heueuh bueuk : Nyatujuan ari diluar mah, ngan bae henteu terus jeung hatena.
Heurin ku létah : Hayang jeung perlu ngabejakeun hiji perkara, ngan sieun pok kulantaran loba karisi/ karempan.
Hirup ku panyukup, gedé ku paméré : Hirup samahi-mahi ku pamere batur bae, sabab teu purun hojah sorangan dina enggoning nyiar kipayah.
Hirup nuhun, paéh dirampés : Rido pisan pasrah pisan, teu boga kahayang naon naon.
Hirup kudu jiga Jagong, ulah jiga Jambu Monyét : jadi jalema teh ulah sok pamer atawa adigung.
Hirup ulah manggih tungtung, paéh ulah manggih béja : Kudu bageur kudu hade laku lampah supaya alus kacaritakeunana.
Hirup kudu Jiga Duren ulah jiga Kadongdong : Alus jeung gorengna hiji jalma teu bisa ditangtukeun ku luarna wungkul.
Hirup kudu jiga Bangkuang : Kudu pinter ngajaga diri ulah kapangaruhan ku lingkungan alias kabawa ku sakaba-kaba.
Hulu dugul dihihidan : Nu keur senang tambah senang, nu keur untung tambah untung.
Hunyur nandéan gunung : Nyaruaan ka jelema saluhureun harkatna atawa pangabogana.
Hurung nangtung, siang leumpang : Ginding lantaran make papakean atawa perhiasan anu aralus.
ieu aing uyah kidul : Boga rasa pangleuwihna ti batur, boh ngeunaan rupa, pangarti, pangaboga, pangkat atawa kakawasaan (adigung).
ilang-along
margahina, katinggang pangpung dilebok maung, rambutna salambar,
getihna satétés, ambekanana sadami, agamana darigamana, kaula nyérénkeun : Masrahkeun sagalagalana hadena gorengna, bagja cilakana (biasana sok dipake dina seserahan).
indung lembu, bapa banténg : Ti indung jeung bapa turunan menak jeung beunghar.
ipis kulit beungeut : Gede kaera.
inggis batan maut hinis, rempan batan mesat gobang : Inggis jeung paur kabina bina.
iwak nangtang sujén : Wani nyorang picilakaeun, pibalaieun atawa pibahayaeun.
Jabung tumalapung, sabda tumapalang : Milu nyaritakeun hiji perkara sakapeung nempasan omongan batur,nyeta nyeta siga nu nyaho,padahal teu nyaho nanaon.
Jadi maung malang : Jadi panghalang, ngeunaan ka lalaki nu ngahalangan pijodoeun hiji awewe.
Jadi sabiwir hiji : Jadi carita jalma loba.
Jadi senén kalémékan : Mindeng dicaritakeun batur.
Jaman cacing dua saduit : Jaman baheula pisan.
Jati kasilih ku junti : Pribumi kaeehkeun ku urang asing.
Jauh-jauh panjang gagang : Hanas jauh jauh oge dijugjug,ngan hanjakal ku teu hasil.
Jauh ka bedug, anggang ka dulag : Dusun, teu nyaho di tata-titi, tindak tanduk, suba sita, duduga jeung peryoga.
Jawadah tutung biritna, sacarana sacarana : Unggal bangsa beda adat jeung kabiasaanana.
Jegjeg cékér : Cape kulantaran leumpang ka dieu ka dieu.
Jéjér pasar / jajar pasar : Lumrah bae, mun ka lalaki,kasep henteu, goreng henteu.
Jeung léwéh mah mending waléh : Leuwih hade wakca balaka ngedalkeun kahayang ti batan ngandung kabingung teu wani pok nyarita.
Jogjog neureuy buah loa : Mikarep ka anu lain babad, Milampah anu moal pihasileun.
Ka luhur teu sirungan, kahandap teu akaran : Jelema nu jahat, julig jeung dengki mah moal jamuga, moal aya kamajuan boh ngeunaan pangkat, boh rejeki.
Kaceluk ka awun-awun, kawentar ka janapria, kakoncara ka mancanagara : Kawentar pisan, kawentar kamana-mana.
Kaciwit kulit, kabawa daging : Kababawa, katarik kana hiji perkara, keukeuh milu susah, sanajan teu boga salah jeung henteu milu ulubiung perkarana.
Kahieuman bangkong : Ku ayana barang titipan di urang, urang teh nepi ka jiga beunghar katenjona ku batur mah padahal miskin teu boga nanaon.
Kai teu kalis ku angin : Unggal jelema awal ahir tangtu bakal pinanggih jeung kasusahan.
Kajeun pait - tungtung amis, batan amis - tungtung pait : Tibatan ahirna matak susah,leuwih hade dicaritakeun ti heula naon anu matak pisusaheunana.
Kajeun panas tonggong, asal tiis beuteung : Kajeun teuing cape gawe asal bisa dahar kalawan cukup.
Kalapa bijil ti cungap : Ngucah ngaceh rasiah sorangan anu matak cilaka.
Kandel kulit beungeut : Euweuh Kaera.
Katempuhan buntut maung : Batur anu salahna atawa anu boga dosana,tapi urang anu kudu nyanghareupan balukarna.
Katumbukan catur, kadatangan carita : Loba anu embung sabab ngagedekeun jeung ngagugulukeun panyerewedan.
Kawas anjing kadempét lincar : Mere parentah ka batur teu kalawan sabar,malah bari ambek ambekan sagala.
Kawas budak rodék hulu : Teu ngupama, teu ngajenan, teu ngahargaan pisan.
Kawas cucurut kaibunan : Ngeunaan ka jelema anu matak sareukseuk panon.
Kawas hayam keur endogan : Cilingcingcat bae, teu bisa cicing.
Kawas hayam panyambungan : Tacan nyaho di kaler kidul, kawantu anyar keneh aya di eta tempat.
Kawas kacang ninggang kajang : Ngomongna tarik tur gancang, biasana ngeunaan ka awewe nu keur ngambek bari nyarekan.
Kawas kuda leupas ti gedogan : sakama-kama nganteur kahayang, ngalajur napsu, kulantaran euweuh anu ngageuing atawa euweuh nu nyengker.
Kawas lauk asup kana bubu : Gampang meunangna jeung asup kana hiji pagawean, tapi hese kaluarna jeung negcagkeunana eta pagawean (masalah).
Kawas nu mulangkeun panyiraman
: Sok nu lain lain,jeung hese ngayakeunana nu dipikayang ku jelema nu
tereh ajal,kahayangna sabisabisa kudu dicumponan bae, sanajan matak
ngarepotkeun ka ahlina/ kulawargana.
Kawas siraru jadi : Pabaliut ku tina lobana,ngeunaan ka jelema.
Kawas wayang pangsisina : Ngeunaan jelema nu goreng rupana.
Kéjo asak, angeun datang : Sapagodos jeung maksud urang, atuh teu talangke deui harita keneh dilaksanakeun.
Keur meujeuhna bilatung dulang : Laleutik keneh pisan keur meujeuhna bareuki dahar.
Keur meujeuhna héjo lembok, rambay carita : Keur meujeuhna loba pakaya jeung loba rejeki.
Keur nuju béntang surem : Keur sue atawa tiis badan (lamun tani ku hama, lamun dagang terus-terusan rugi bae).
Kiceupna sabedug sakali : Pohara lungguhna.
Kiruh ti girang, kiruh ka hilir : Lamun anu di luhruna teu balageur jeung teu balener, tangtu nu dihandapna oge milu teu bener milu teu bageur.
Kokoro manggih mulud, puasa manggih lebaran
: Anu saumur-umur miskin tuluy dina hiji waktu pinanggih jeung
kamulyaan atawa rejeki anu gede, sasarina sok mangpang-meungpeung.
Kokoro nyoso, malarat rosa, lebaran teu meuncit hayam : Kacida miskin-na.
Kotok bongkok kumorolong, kacingcalang kumarantang / Lauk buruk milu mijah / Piritan milu endogan : Pipilueun kana hiji kalakuan kulantaran kabawakeun ku batur, henteu kalawan kahayang sorangan, nepi ka goreng katenjona.
Kudu bisa ngeureut neundeun : Kudu bisa nyukupkeun rejeki atawa pangala anu saeutik.
Kudu boga pikir kadua leutik : Ulah sabongbrong teuing, kudu aya pikir rangkepan, kudu aya rasa curiga.
Kujang dua pangadékna : Hiji pagawean anu ngandung dua rupa maksud.
Kulak canggeum, bagja awak : Milik hade atawa goreng anu geus ditangtukeun ti ajalina keneh ku Gusti Nu Maha Suci.
Kumaha bulé hideungna baé : Kumaha engke bae buktina,kumaha behna.
Kumaha kecebur caina, geletuk batuna : Kumaha jadina bae,henteu jadi pikiran.
Kunang-kunang nerus bumi : Ramana geus teu jeneng deui,di putrana awal ahir aya nu jeneng cara ramana.
Kuru cileuh, kentél peujit :Daek tirakat,ngadoakeun budak sangkan sangkan junun.
Kurung batok : Teu resep nyanyabaan, ni’mat cicing diimah bae (euweuh kahayang).
Lain ku tulang munding kabeureuyan mah, tapi ku cucuk peda : Arek cilaka mah ku kasalahan anu leutik oge bisa, teu kudu ku kasalahan anu gede bae.
Lain lantung tambuh laku, lain lentang tanpa béja, lain leumpang maladra : Indit ti imah kalawan ngandung maksud anu tangtu, lain lampah sakaparan-paran henteu puguh anu dijugjug.
Landung kandungan, laér aisan : Gede timbanganana, gede pangampurana.
Langkung saur, bahé carék : Sok gampang ngagelendeng atawa nyarekan (nyarita kaleuleuwihan).
Lauk buruk milu mijah / piritan milu endogan : Pipilueun kana hiji kalakuan ku lantaran kabawakeun ku batur, henteu kalawan kahayang sorangan, nepi ka goreng katenjona.
Legok tapak, genténg kadék : Loba luangna pangalamanana jeung kanyahona.
Leubeut buah, hejo daun : Keur meujeuhna loba rejeki, loba pakaya.
Leuleus jeujeur, liat tali : Pohara adilna, dina mutus hiji perkara tara beurat sabeulah, jeung loba pertimbanganana.
Leunggeuh cau beuleum : Teu lutreuk dina ngajalankeun hiji pagawean.
Leutik burih : Euweuh kawani.
Leutik cahak, gedé cohok : Ari panghasilan saeutik tapi ari pangaluaran mah gede.
Leutik-leutik ngagalatik : Sanajan leutik awakna henteu jangkung tur gede, tapi leber ku wawanen.
Leutik ringkang, gedé bugang
: Jelema mah teu beunang disapirakeun sabab sanajan leutik warugana,
dina aya papaitna atawa bobor karahayuan mah bisa jadi kasusah sarerea.
Leuwi jero beunang diteuleuman, haté jelema najan déét teu kakobét : Hade gorengna pikiran jelema hese dikira kirana.
Lieuk euweuh, ragap taya : Teuing ku miskin nepi ka teu boga naon-naon.
Loba teuing jaksa : Loba teuing anu pinter nu ngatur jeung mapatahan, balukarna matak bingung nu dipapatahan.
Lodong kosong ngelentrung : Kalah ka loba omong bae, ari pangartina mah euweuh.
Luhur kuta, gedé dunya : Gagah tur beunghar taya kakurang.
Luncat mulang : Teu beunang dicekel omonganana, ayeuna kieu engke mah kitu.
Lungguh tutut : Katenjona siga lungguh tapi saenyana mah henteu.
Maléngpéng pakél ku munding, ngajul bulan ku asiwung : Ngajalankeun (mikarep) hiji perkara anu taya pihasileunana (pamohalan hasil).
Maliding sanak : Henteu adil, pilih kasih.
Mangpéngkeun kuya ka leuwi : Nitah mulang ka lemburna atawa nitah pindah ka tempat bali geusan ngajadi.
Mapay ka puhu leungeun : Mamawa ka kolot atawa ka guru,turtaning kolot atawa guru mah teu nyaho naon naon jeung euweuh patalina saeutik-eutik acan.
Marebutkeun paisan kosong : Marebutkeun hiji perkara anu teu aya hasilna atawa mangpaatna.
Maut nyéré ka congona : Keur ngora senang, tapi ari ka kolotnakeun susah.
Melengkung bekas nyalahan : Ari keur ngora keneh bageur tapi kakolotnakeun jadi teu bageur.
Mere langgir kalieun : Mere naon naon anu bisa jadi aya pisusaheunana atawa pibahlaeunana.
Meuli teri meunang japuh = nyair hurang meunang kancra : Kalawan teu disangka sangka meunang milik, darajat atawa kauntungan anu leuwih gede.
Meungpeun carang ku ayakan : Nyaho yen batur teh salah atawa migawe anu dilarang ku Nagara, tapi teu kitu kieu kalahka api api teu nyaho.
Meungpeung teugeu harianeun : Embung pisan tutulung ka batur nu keur susah atawa loba kabutuh.
Miceun batok meunang coét : Miceun nu goreng kulantaran hayang meunang anu alus, tapi tungtungna meunang nu goreng deui bae.
Mindingan beungeut ku saweuy : Ari hate goreng, ngan budi parangi marahmay, perluna pikeun mindingan hate nu goreng tea maksudna supaya ulah kaciri tea.
Mipit teu amit, ngala teu menta : Maling boga batur.
Miyuni hayam kabiri : Leutik burih babari sumerah eleh (lalaki nu babari sumerah ka awewe).
Moal ceurik menta eusi : Keun bae mawa wadah anu gede oge da lain hayang loba diberena.
Moal neangan jurig teu kadeuleu : Arek nyekel jelema nu aya bae, moal neangan jelema nu euweuh.
Mobok manggih gorowong : Aya lantaran pikeun ngalaksanakeun kahayang anu henteu gampang pihasileun.
Monyet kapalingan jagong : Tukang maling kapalingan, tukang tipu katipu, tukang ngarah ngarinah karoroncodan.
Mopo memeh nanggung : Hoream, teu sanggup samemeh prak.
Mun teu ngoprék moal nyapék, Mun teu ngakal moal ngakeul, Mun teu ngarah moal ngarih : Lamun teu digawe niar kipayah tangtu pisusaheun pikeun hirup.
Muncang labuh ka puhu, kebo mulih pakandangan : Mulang ka lemburna sabada mang taun taun aya di pangumbaraan/panyabaan.
Mupugkeun tai kanjut : Ngetrukeun pangaboga dina waktuna nyunatan atawa ngawinkeun anak anu kacida dipikameumeutna.
Ngajul bulan ku asiwung, mesek kalapa ku jara
: Usaha anu mubadir,moal ngadatangkeun hasil (asiwung:kapas nu geus
diberesihan sikina,biasana dipake keur mayit nutupan liang-liangan).
Ngadu angklung di pasar : Papaduan nguruskeun nu euweuh mangpaatna di hareupeun jalma loba.
Ngadu-ngadu rajawisuna : Mawakeun omongan si a ka si b jeung sabalikna, temahna si a jeung si b pasea, parerea omong.
Naheun bubu pahareup-hareup : Dina pangabutuh silih injeuman duit.
Nangkeup mawa eunyeuh : Mawa cilaka ka jelema anu dipentaan tulung jeung geus nulungan ka urang.
Nangtung kariung, ngadeg karageman : Ngariung rarageman ngabadamikeun hiji perkara.
Nepak cai malar cérét : Ngomongkeun jeung ngagogoreng batur,supaya batur teh ragrag ngarana jeung kawentar kagorenganana.
Népakeun jurig pateuh : Puguh urang nu goreng tapi kagorengan urang teh ditamplokeun ka batur sangkan urang sorangan salamet.
Nété porot, ngeumbing lésot : Cukup ari ihtiar mah kalawan mangrupa rupa akal tarekah tapi teu hasil bae.
Nété semplék, nincak semplak : Ninggang dina salah jeung rugi bae, turug-turug kasusah nambahan deuih (kitu salah, kieu salah).
Nété tarajé, nincak hambalan : Kudu merenah,lamun aya uruskeuneun teh urang kudu datang ka nu handap heula,kakara terus kaluhur.
Neukteuk curuk dina pingping : Ngadakwakeun nu lian, tapi nu ngadakwakeunana milu susah, sabab milu katarik kana perkara, milu adu hareupan jeung hakim.
Neukteuk mani anggeus, rokrok pondokeun, peunggas harupateun : Heuras hatena teu sabar dina nyanghareupan rupa rupa kasusahan jeung babari luluasan.
Neundeun piheuleut, nunda picela : Neangan pilantaraneun supaya jadi goreng supaya temahna papisahan teu ngahiji deui.
Ngabudi ucing : Teu wani nembongkeun atawa ngedalkeun kahayang atawa kadeudeuh.
Ngadagoan kuah beukah
: Ngadagoan pasesaan kadaharan (Hal ieu ngan wungkul tukang babantu di
imah batur bae, anu saenyana mah ayana tukang babantu teh henteu perlu).
Ngadagoan uncal mabal : Ngadagoan jeung mikahayang kana rejeki tapi sungkan ihtiar pikeun ngadatangkeun eta rejeki.
Ngadaweung ngabangbang areuy : Pohara nineungna kana jaman nu geus kasorang nepi ka matak waas pacampur jeung sedih.
Ngadék sacékna, nilas saplasna : Ngomong/nyarita anu teu dileuwihan atawa dikurangan.
Ngadeupaan lincar : Ngadeukeutan anu keur sidekah atawa kariaan, supaya katenjo ku anu boga imah jeung diajak dahar.
Ngagandong kéjo, susah nyatu : Loba ari titaheun mah boh anak boh bujang ngan hanjakal ku hese nitah,euweuh nu daekeun ari dititah teh.
Ngagedag bari mulungan
: Nanyakeun hiji perkara ka batur anu urang tacan nyaho, tapi embung
kanyahoan yen urang tacan nyaho, kulantaran kitu api api geus nyaho bae.
Ngaliarkeun taleus ateul : Ngabeja bejakeun kagorengan atawa kajahatan batur.
Ngaliarkeun taleus ateul : Ngabeja bejakeun kagorengan batur atawa kajahatan anu lian.
Ngarep-ngarep bentang ragrag : Ngarep-ngarep nu pamohalan bakal kasorang atawa kajadian.
Ngarep-ngarep kalangkang heulang : Ngarep ngarep hiji perkara anu kacida banggana jeung sudah pihasileunana.
Ngawur kasintu, nyieuhkeun hayam : Ngaraeh jeung darehdeh ka deungeun, sabab hayang kapuji, tapi teu nolih jeung nyapirakeun ka dulur atawa ka baraya sorangan.
Ngeplek jawer, ngandar jangjang, miyuni hayam kabiri : Leutik burih, borangan, sieunan, kecing.
Ngeupeul ngahuapan maneh : Lungas lengis mikawelas mikaasih ka diri sorangan, supaya batur welaseun jeung nulungan ka urang.
Nginjing sila, bengkok sembah : Goreng hate, teu satia ka anu jadi pamingpin atawa dunungan.
Ngodok liang buntu, hese cape taya gawe, susah payah taya guna : Sanajan tihothat oge moal atawa henteu beubeunangan.
Ngodok liang jero : Teu hasil enggoning nyiar rejeki, kaditu kadieu luput bae.
Ngukur ka kujur, nimbang ka awak : Ngaluarkeun duit pikeun kaperluan hirup, pakan, pake jste disaluyukeun jeung pangala.
Ngukut kuda kuru ari geus gede sok nyepak
: Ngukut bujang anu tadina pohara balangsakna, susah dahar susah make,
tapi ari geus mulya awak lintuh jeung pake hade, ngalawan ka anu jadi
dunungan.
Ngusap birit : indit kulantaran ambek nyedek atawa era parada, leos bae indit, teu amitan heula ka anu araya didinya.
Nimu luang tinu burang : Nambahan luang atawa pangarti waktu keur pinanggih jeung kacilakaan atawa hukuman.
Nincak parahu dua : Ngadunungan ka duaan atawa boga dua pausahaan.
Ninggang kana kekecrekna : Keur mah goreng rupana, goreng laku lampahna deuih.
Nini-nini dikeningan, awewe randa dihiasan : Ngamahalkeun barang naon bae anu geus ruksak.
Noong ka kolong : Leutik hate, leutik pangharepan.
Nuturkeun indung suku : Leumpang sakaparan-paran, kusabab henteu puguh tujuan.
Nu asih dipulang sengit, nu haat dipulang moha : Nu hade jeung loba jasana ka diri urang, dinyenyeri ku urang, ku omongan atawa ku kalakuan urang anu goreng.
Nu borok dirorojok, nu titeuleum disimbeuhan : Nu keur susah ditambah deui kasusahna.
Nu burung diangklungan, nu edan dikendangan : Ngahaminan omongan atawa carita batur, sanajan ceuk hate sorangan eta omongan atawa carita teh salah.
Nu tani kari daki, nu dagang kari hutang : Nu tani jeung nu dagang sarua ripuhna, euweuh nu mulya (teu aya kauntungannana tina pakasaban anu dipigawe).
Nuju hirup ninggang wirahma : Ngeunaan ka jelema anu keur alus milik.
Nulungan anjing kadempet : Nulungan jelema nu teu boga pisan rasa tumarima.
Nya di hurang nya dikeuyeup : Di unggal jelema oge taya bedana, sarua bae, mungguhing wiwirang atawa katugenah hate mah boh di menak boh disomah sarua bae.
Nya ngagogog, nya mantog : nitah ka batur tapi prak dipigawena mah kumanehna keneh.
Nya picung, nya hulu maung : Nu nanya jeung nu ngajawab teu sapagodos, pananya jeung jawaban pasalia, henteu nyambung.
Nyaeuran gunung ku taneuh, sagara ku uyah : Nambahan kauntungan atawa kakayaan ka anu geus beunghar.
Nyair hurang meunang kancra : Sugan teh rek meunang kauntungan/kamuliaan atawa bagja anu leutik manahoreng meunang kauntungan atawa bagja anu gede.
Nyaliksik ka buuk leutik : Nyusahkeun, peperedih atawa pepentaan ka jelema anu sahandapeun darajatna jeung pangabogana.
Nyalindung ka gelung : salaki anu milu hirup ka pamajikan anu loba pakayana.
Nyanggakeun suku genteng belokeun, beuheung teukteukeun, disiksik dikunyit-kunyit, dicacag diwalang-walang : Sumerah, masrahkeun diri rek dibeureum rek dihideung kari kumaha didinya bae, dina rumasa geus salah atawa rumasa boga dosa.
Nyanghulu ka jarian : Ngawula ka jelema anu sahandapeun harkatna atawa pangartina.
Nyeri beuheung sosonggeteun : Pohara ngarep-ngarepna, tapi anu diarep-arep teu jol bae datang.
Nyeungeut damar di suhunan : Mintonkeun kakayaan atawa barangbere supaya dipuji.
Nyeungseurikeun upih ragrag :
Akey-akeyan nyeungseurikeun batur, dumeh: buuk geus bodas; huntu geus
ompong; tonggong geus bengkung, padahal ieu teh kahareup mah ku urang
sarerea bakal kasorang.
Nyiar batuk piaraheun : Nyiar-nyiar pigujrudeun, pipaseaeun.
Nyicikeun cai, murulukkeun lebu : Turun cadu (cacaduan), pantang ngalampahkeun hiji perkara anu dilarang ku luluhur.
Nyieun catur taya dapur : Nganggitkeun hiji dongeng nu teu aya galurna.
Nyieun heuleur/heler jeroeun huma : Henteu raket jeung dulur, pahare-hare bae.
Nyieun pucuk ti girang : Pangheulana neangan pipaseaeun.
Nyiruan mah teu resepeun nyeuseup nu pait : Lumrahna manusa teu resep reureujeungan jeung nu teu boga.
Nyiuk cai ku ayakan : Pagawean nu mubadir, moal ngahasilkeun naon-naon.
Nyium bari ngegel : Omongannana hade ngan hate jeung maksudna goreng, salakina dipisobat ari pamajikanana dibogohan atawa sabalikna.
Nyokot lesot ngeumbing porot : Teu aya usaha anu ngahasilkeun.
Nyolok mata buncelik : Nganyenyeri, ngahina atawa ngawiwirang di hareupeunana.
Nyuhun nanggung ngelek ngegel : Rebo pisan, babawaanana loba naker.
Nyuhunkeun bobot pangayon timbang taraju : Menta pangampura jeung menta timbangan da geus puguh rumasa ari salah jeung dosa mah.
Nyukcruk walungan, mapay wahangan : Kalawan taliti pisan nalungtik luluhur, imeut pisan pancakakina.
Omong harus batan goong : Beja mah gancang naker nerekabna, malah sasarina mah beja anu nerekab teh leuwih hebat batan aslina.
Owah gingsir : Hanteu tetep, henteu ajeg, gunta-ganti pamadegan.
Paanteur-anteur julang : Silih anteur nepi ka aya dua tilu kalina.
Pacikrak ngalawan merak : Tangtu elehna sabab nu leutik ngalawan anu gede.
Pada rubak sisi samping : Sarua bae pada loba luangna, pada loba pangalamanana.
Pagirang-girang tampian : Paunggul-unggul dina neangan pangupa jiwa, paunggul-unggul nyiar rejeki, teu daek silih seblokan (egois).
Paheuyeuk-heuyeuk leungeun : Silih bantuan, silih belaan, silih tulungan.
Pait daging pahang tulang : Jarang gering, cageur teu keuna ku panyakit naon bae
Pakotrék iteuk : Laki rabi ti ngongora napi kakolot pisan, pada-pada geus jadi aki-aki nini-nini.
Paluhur luhur diuk : Pagede gede kauntungan dina nyiar kipayah.
Panday tara bogaeun bedog : Sasarina ari tukang mah sok tara bogaeun.
Papadon los ka kolong : Cidera jangji, teu nedunan jangjina, sulaya.
Peureum kadeuleu, beunta karasa : Inget bae, teu bisa poho.Biasana mah lain kana barang tapi ka jelema anu dipikancinta.
Piit ngeundeuk-ngeundeuk pasir : Mikarep kaanu lain babadna, tangtu moal kasorang.
Pindah cai, pindah tampian : Robahna tempat matuh sok ngarobah adat jeung kabiasaan.
Pinter aling lain bodo : Pinter tapi embung kanyahoan ku batur, kusabab eta nyeta anu bodo.
Pipilih meunang nu leuwih, kocéplak meunang nu pécak : Milih kalawan ati-ati pisan ku lantaran hayang meunang nu leuwih hade, ngan ahirna meunang nu leuwih goreng.
Piruruhan katengah-imahkeun : Nu dusun didikana dibawa kana pasamoan.
Poék mongkléng, buta rajin. Poék mongkléng, buta radin. Poék mongkléng, buta rata : Poek pisan.
Pondok jodo, panjang baraya : Saha oge jodo urang, silaturahmi mah kudu tetep dijaga (najan geus teu jadi salaki-pamajikan, tapi tetep jadi dulur).
Pupulur méméh mantun : Menta ganjaran memeh aya jasa atawa menta buruhan memeh prak digawe.
Pur kuntul kari tunggul, lar gagak kari tunggak, tunggak kacuwatan daging : Dina cidrana anu diborehan, boreh anu katempuhan, kudu mayaran hutang anu dipangnanggungkeun (katempuhan).
Puraga tamba kadengda : Migawe hiji pagawean henteu jeung enya enya. Henteu ngandung maksud supaya hade hasilna ieu mah pada ulah dipaido bae.
Raweuy beuweungeun, rambay alaeun : Loba dahareun da loba pepelakan.
Rumbak caringin di buruan : Dina hiji kasusah atawa karerepet, geus teu boga kolot anu mepelingan ka urang.
Rumbak kuntieun : Henteu lengkep, aya bae anu kurang nu matak cua kana hate.
Rup ku padung rap ku lemah, katuruban ku taneuh beureum : Maot. Sasarina ngeunaan kanyeri anu satungtung hirup mah moal poho, sanajan nepi ka maot.
Rusuh luput, gancang pincang : Migawe naon bae anu rurusuhan, temahna matak kaduhung sabab hasilna teu matak nyugemakeun.
Sabobot sapihanéan : Sauyunan, sapapait samamanis sabagja sacilaka.
Sabuni-buni anu ngising : Sanajan dibunian atawa disumputkeun oge ari laku lampah anu goreng mah awal ahir sok kudu kanyahoan bae.
Sagalak-galakna macan tara ngadahar anakna : Sanajan pohara bengisna nu jadi indung-bapa, umumna tara tega ka anu jadi anak.
Sagolék pangkék, sacangreud pageuh : Hanteu cidra kana jangji.
Sahérang-hérangna cai béas : Galibna hate teh hese pisan beresihna ka jelema anu geus bukti tas nganyenyeri ka urang.
Sahérang-hérangna cibéas, moal hérang cara cisumur : Sasarina lamun geus aya pacengkadan sok tara hade deui cara bareto samemeh aya pacengkadan.
Sakecap kadua gobang : Gampang ngambek jeung gampang ngadek deuih.
Sakiriciking duit, sakocopoking bogo : Naon bae anu matak narik kana hate urang.
Saluhur-luhur na punduk, tara ngaliwatan hulu : Sapinter-pinterna murid, pangartina moal ngaluhuran guruna.
Sangsara di geusan betah
: Teuing ku miskin, teu boga naon-naon pisan kulantaran geus embung
digawe nyiar kipayah. Anehna teh ari hirup mah hayang keneh.
Samar polah, samar rasa : Henteu puguh tingkah upamana ku sabab tepung jeung jalma anu dipikacinta tapi kakara disidem dina hate bae, tacan bruk-brak.
Sapu nyéré pegat simpay : Paturay papisahan.
Sareundeuk saigel, sabobot sapihanéan, sabata sarimbangan : Sauyunan, layeut, tara aya pacengkadan.
Satungtung deuleu : Ngagambarkeun anu upluk-aplak lega pisan.
Satengah buah leunca : Teu jejeg ingetan, langlang lingling, kurang saeundan.
Saumur nyunyuhun hulu : Saumur hirup rumingkang di bumi alam.
Saungkab peundeuy : Omongan anu pondok tur kurang hade.
Séngsérang padung
: Ngeunaan awewe atawa lalaki anu boga keneh napsuna cara baheula keur
ngora keneh, sasarina aya di jelema nu geus kolot, nu tereh paeh.
Sentak badakeun : Teu ceehan dina gawe, mimiti pohara getolna, tapi beuki lila beuki ngedul nu tungtungna teh diantep teu dipigawe pisan.
Sereg di panto, logor di liang jarum : Nyingkahan hirup kumbuh jelema loba, sabab loba dosa, loba kasieun jeung kaera, betahna dinu suni nu teu aya jelema.
Sereg di buana, logor di liang jarum : Kulantaran loba kasalahan atawa dosa, embung cicing di nu rame, sabab sieun, karesepna teh di nu suni nu euweuh jelema.
Seukeut ambeu, seukeut deuleu : Loba mata-matana jeung pinter nyusud perkara (keur pagawean pulisi).
Seukeut tambang banan gobang : Sakumaha gagahna; wanina; jeung ngalawana oge, jalma jahat mah awal ahir tangtu katangkep pulisi.
Seungit angin-anginan : Seungit pisan meleber ka mana-mana.
Seuneu hurung, cai caah : Keur ambek, keur amarah, keur napsu.
Seuneu hurung dipancaran : Nu keur napsu, heug ditambahan pisan pikakeuheuleun, tangtu bae ngambekna jadi tambah.
Seuseut batan neureuy keueus : Hese pisan.
Silih jenggut jeung nu dugul : Menta tulung ka papada anu sarua butuhna atawa sarua papada henteu boga.
Sibanyo laleur : Ledis pisan, teu nyesa saeutik-eutik acan.
Sirung ngaliwatan tunggul : Darajat atawa milik anak, ngaliwatan bapana.
Sosoroh ngadon kojor : Kikiriman ku lantaran aya pangarahan tapi boro-boro meunang kauntungan, kalahka meunang wiwirang jeung karugian.
Tamplok bacoteun : Mun ngaladangan kadang leuwih atawa kadang kurang.
Tamiang meulit ka bitis : Malindes ka diri sorangan.
Tamplok batokkeun : Berehan teuing.
Taya tangan pangawasa : Jiga anu dipupul bayu, henteu boga tanaga.
Taya halodo panyadapan : Taya eureuna digelendeng atawa di dicarekan (terus bae digelendeng atawa dicarekan).
Tarajé nangeuh, dulang pinandé : Saban tugas kudu dilaksanakeun kalawan alus sarta bener.
Téng manuk téng, anak merak kukuncungan : Sipat-sipat nu aya di anak, babakuna nu hadena, sasarina loba anu diturunkeun ku kolotna (indung-bapa).
Teu aya sarebuk samerang nyamu : Teu aya saeutik-eutik acan.
Teu beunang dikoét kunu kékéd : Teuing ku koret, tara pisan tutulung ka nu butuh tatalang ka nu susah.
Teu boga pikir rangkepan : Teu boga curiga saeutik-eutik acan.
Teu usik bulu salambar : Teu regrog-regrog, malah unggul dina juritna. Wanian.
Teu cari ka Batawi tapi ka salaki : dahar jeung pake hayang ti salaki.
Teu diambeuan : Teu dipikarisi ,teu dipikagimir, teu dihargaan/diajenan.
Teu didingding kelir : Teu dibuni buni, ditembrakeun bae, teu dirasiahkeun.
Teu dipiceun sasieur : Sarua pisan, teu aya bedana saeutik-eutik acan.
Teu ditarik, teu ditakon : Teu dipalire diantep bae, teu ditanya-tanya acan.
Teu gugur, teu angin : Samemeh kajadian naon-naon, teu aya pisan beja. Teu aya lantaran atawa ciciren samemehna.
Teu jauh ti tihang juru, teu anggang ti tihang tengah : Nya goreng rupana nya goreng kalakuanana, sok daek pulang-paling.
Teu mais, teu meuleum : Teu aya patalina pisan, teu pipilueun.
Teu ngalarung nu burung, teu nyésakeun nu édan : Ngalajur napsu ka awewe, ka anu halal jeung anu haram oge disaruakeun bae.
Teu nginjeum ceuli, teu nginjeum mata : Ngadenge jeung nenjo sorangan, lain cenah jeung beja.
Teu nyaho di alip bingkeng : Bodo teu bisa maca-maca acan, da teu sakola.
Teu puguh alang ujurna : Teu puguh entep seureuhna, teu beres lain kitu kuduna.
Teu wawuh wuwuh pajauh, teu loma tambah paanggang : Sing wawuh tur sing loma sabab balukarna alus pisan.
Teui hir teu walahir, teu kakak teu caladi, teu aro-aro acan : Teu baraya, teu raka, teu adi teu alo-alo acan. Deungeun-deungeun tulen.
Ti luhur sausap rambut, ti handap sahibas dampal : Menta dihampura tina rumasa geus salah atawa boga dosa.
Ti peuting kapalingan, ti beurang kasayaban : Sababaraha kali karurugian atawa karoroncodan.
Tiis ceuli, hérang mata : Ngeunah hate kulantaran ngeunah deudeuleuan jeung dedengean.
Tikoro tandon peso : Ngadeukeutan jelema nu bakal ngahukum atawa nganyenyeri ka diri urang.
Tinggar kalongeun : Teu sieun atawa teu nurut kulantaran remen teuing digelendeng atawa dicarekan.
Tipu keling, ragaji Inggris : Pinter dina kajahatan, pinter dina ngbobodo atawa nipu.
Titip diri, sangsang badan : Mihapekeun maneh.
Titirah ngadon kanceuh : Sejana nyiar kasenangan, tapi jadina pinanggih jeung kasusah nu leuwih gede.
Totopong heureut dibébér-bébér, tangtu soéh
: Nyukupan ku pangala nu sakitu saeutikna, tangtu bae matak jadi susah.
Lamun rejeki atawa pangala saeutik, ari keperluan jeung pangaluaran anu
sakitu lobana.
Tugur tundang cuntang gantang : Ngajalankeun pagawean pikeun nagara, babakti ka nagara.
Tunggul dirarud, catang dirumpak : Euweuh anu dipikaserab, terus bae ngalajur napsu.
Tunggul sirungan, catang supaan : Aya kajadian anu goreng atawa matak teu genah ahirna.
Tungkul ka jukut, tanggah ka sadapan : Junun nyanghareupan pagawean anu dipilampah, teu kaganggu ku naon-naon.
Ulah lunca-linci luncat mulang, udar tina tali gadang : Ulah lali tina purwadaksina kudu nuturkeun etika anu aya.
Ulah ngaliarkeun taleus ateul : Ulah nyebarkeun fitnah.
Ulah ngukur baju sasereg awak : Ulah menyimpulkan nurutkeun diri sorangan.
Ulah pahilir-hilir mandi, pagirang-girang tampian : Ulah rebutan kakawasaan.
Ulah beunghar méméh boga : Ulah adigung. Nyeta anu beunghar henteu atawa tacan boga pakaya.
Ulah cara ka malati, kudu cara ka picung : Ulah sok bosenan ari ka pamajikan teh, hadena mah ti keur ngora keneh nepi ka geus kolot teh kudu beuki welas asih.
Ulah kabawa ku sakaba-kaba : Ulah kabawa ku nu teu puguh, maksudna kabawa jurig, dedemit atawa ku jalma jahat.
Ulah muragkeun dewegan ti luhur : Masing nyaah kana rejeki meunang hese cape ladang kesang, ulah arek dimonyah monyah.
Ulah pangkat méméh jeneng : Ulah adigung adiguna hayang nyaruaan ka nu geus jeneng.
Ulah tiis-tiis jahé : Kudu iatna tur ati-ati, kudu cingceung.
Ulah unggut kalinduan, ulah gedag kaanginan : Ulah kagoda, ulah kaganggu atawa kabengbat ku rupa rupa, lamun urang keur nyanghareupan hiji maksud anu hade.
Uncal tara ridu ku tanduk : Duduluran karumpul kabeh.
Uyah tara téés ka luhur : Galibna sipat indung bapa anu harade atawa anu goreng sok diturunkeun ka anak incuna.
Ulah kuméok méméh dipacok : Ulah sieun saacan ngalakonan.
Ulah leutik haté : Ulah sieun atawa putus pangharepan.
Waspada permana tingal : Bisa nyaho kana naon-naon anu bakal kajadian.
Watang sinambungan: Nu boga perkara batur, nu diajak cekcokna urang
Wiwirang di kolong catang, nya gedé nya panjang : Wiwirang anu pohara gedena.
Cag Ah ....
Posting Komentar